Mahmud Sami Üzüm

“Demokrat Parti’yi, bir partiden çok bir olay olarak görmek daha yerinde olacaktır. Bu siyasal oluşumun başındakiler kim olursa olsun, hatta hangi fikirleri temsil ederse etsinler, sadece bir kitlenin isyanı olarak karşımıza çıkmaktadırlar. İsyanın birinci nedeni kuşkusuz, Türkiye’nin iktisaden geri kalmış ülke oluşudur.” [1] Hastalıklar, hava koşulları ve gıdasızlık yüzünden 2. Dünya Savaşı yıllarında 22 bin askerimizi savaşa girmediğimiz halde şehit vermiştik . Tek Parti döneminde yaşanan bu ekonomik durgunluk, yüksek oranlı işsizlik ve diğer ekonomik nedenler, Demokrat Parti’yi tek başına iktidara taşımaya yetmiştir. [2] Celal Bayar bu durumu şöyle ifade etmektedir: “Halkın gözü ile görmek istediği hizmetler vardır. Halk kendi hayatında bir kolaylık, bir değişiklik olsun ister. Bunu görmediği zaman, iktidar ağzıyla kuş tutsa, halkın gözündeki itibarını yavaş yavaş kaybeder.” [3] Demokrat Parti, devletin ekonomik hayata müdahalesini sıklıkla eleştirmiştir. Kendilerinden önce devlet...

Mütareke yılları Birinci Dünya Savaşı’nın hemen ardından geldiği için öncelikle savaşın irdelenmesini gerektiren bir dönemdir. Savaşa dahil oluşumuzun mecburiyeti, giriş şeklimiz, yer aldığımız taraf ve savaş esnasında aldığımız aksiyonların hepsi sorgulanmalı ve şu soru sorulmalıdır: Kaybettiğimiz canlar ve topraklar vatanın müdafaası için zaruri miydi? Birinci Dünya Savaşı’nın Türkiye açısından nesnel sonuçlarının kısaca özetlenmesi gerekirse: Türkler savaşta saldırgan tarafta yer almış, savaşın sonuna kadar direnmesine rağmen insan gücü eksiği çekmiş, tarihin en büyük askeri hezimetlerinden birine uğramış ve dağılmıştır. Buna ilaveten sivil ve asker olmak üzere yaklaşık üç milyon insanını kaybetmiş ve yarım milyon kadar da asker firarisi vermiştir. Bize bugüne kadar hep “savaş Türk’ün düğünüdür”, “her Türk asker doğar”, “dönmez geri, Türk’ün askeri” diye öğretilmiştir ancak Osmanlı ordusunda görev alan Alman subay Von Bronsart, 1917 tarihli bir raporunda ordumuzdaki firarın aşırıl...